सोचेको चित्रीपाटन र भोगेको चित्रीपाटन

एक्कबहादुर केसी
‘जाजा भैसी चित्रिपाटन चरण चर्लाइ बुकी, मैले खाने मुलपानीय बग्दै छकी सुकी’ यसरी गीतमा बोलिएको जस्तो चित्रिपाटन पुग्नलाई सहज रहेनछ । अनकन्ठार मात्र होईन एकछांगे चरिलोट्ने भीर । पाटनमा पुग्दाको अनुभवमा चराचुरुगीं समेत भेट्न सकिदैनथ्यो, थोरै लेकाली जंगलमा पाईने गाँरेकौवा देख्न सकिन्थ्यो ।

गएको चैत्र ३० गते शुत्रबारका दिन म लगायत पूर्ण ओली, मनलाल ओली, खगेश्वर भण्डारी यति चार जना मुसीकोट देखि आठविसकोट राडितीर एउटा सानो जीपमा चढेर गएका थियौं । पहिला सानीभेरी नदि किनारैकिनार त्यसपछि ठुलीभेरी किनारैकिनार हुँदै आठविसकोट नगरपालिकाको राडिबजारमा पुगीदो रहेछ । त्यहाँ विहानको खाना खाई कत्ति पनि अलमल नगरेर बजार नजिकैको ठुलोभेरी नदिको फलामे झोलुंगेपुल पार गरी पारी पट्टीको जाजरकोट जिल्लामा पर्ने एउटा सानो छपरा बस्तीमा पुग्यौं र थोत्रा खटरा जीपमा तल्लु बजारतीर लाग्यौं । गाडिवालाहरुको मनपर्दी भाडा असुल गराई एबम भेटेजति यात्रुहरु गुन्दु्रक खाँदेझैं गाडिमा कोच्ने त्यो सिलसिला देख्दा लुट्न सम्म लुट भन्ने गीतको सम्झना आयो ।

रुकुमको सानोभेरी गाउँपालिका, सिम्लीबजार छोडेदेखि कहिकतै पिच रोड भेटिदो रहनेछ । जाजरकोटको तल्ल्लोबजार पुगेपछि त्यहाँदेखि अगाडि गोतामकोट जानलाई हामी पैदलै उकालो चढेका थियौं । ठुलोभेरी नदिमा बेलीब्रिज पुलको निर्माणकार्य लगभग पुराहुने संघारमा रहेको छ । नदिमा हिमपाईप विछ्याएर यतिबेला गाडिहरु फेरी जाजरकोट एरियाबाट रुकुम प्रबेश हुँदा रहेछन । गोतामकोट पुग्नलाई पनि कच्चा बाटो बनेको तर गाडिहरु भने खासै चल्ने गरेको देखिएन । फर्किदा चाँहि जीप भेटेर तल्लुबगर झर्न पाइएको थियो । सडक कटिङ निकै साँधुरो थियो । निकै उकालो चढाईपछि हामी गोतामकोट गाउँमा पुग्यौं, गौतमखलकको उद्गम भूमी गोतामकोट । गाउँ ठुलै रहेछ र पुरानो बस्ती पनि । घरहरु अधिकांस ढुंगाले छानो छुवाएको एवम टिनका छाना भएको पनि देखिन्थ्ये । चौतारागाउँ नजिक एउटा थुम्कोमा पुरानो मन्दिर जो यतिबेला त्यस क्षेत्रलाई थोरै स्तरउन्नती गर्ने क्रममा रहेछ । त्यहाँ पुग्न सिमेन्ट ढलान गरिएको तीन सय आसपासका खुट्कीला चढ्नु पर्दो रहेछ ।

जे होस हामीलाई जतिसक्दो अगाडि बढ्नपर्ने भएकोले एकछिन थोरै समय लिई मन्दिर एरियाको बातावारण बुझी त्यहाँबाट अगाडि बढिहाल्यौं । नयाँडाडा बास बस्न जाने कुरो थियो, फोन गरि बुझ्दा नयाँ डाडाको एउटा मात्र होटले साहुजीले भोलीपल्टको नयाँ बर्ष मान्नलाई साँझ गाउँ झर्ने र त्यहाँ अन्य कुनै वासको बन्दोबस्त नभएकोले हामीले नयाँडाडा पुग्ने योजना स्थगित गर्यांै । साँझको झिसमिसेमा हामी गोतामकोटको टुप्पो मगा भन्ने गाउँमा पुग्यौं । रात कटाउनलाई त्यही गाउँमा बास बस्नुपर्ने अवस्था आईसकेको थियो । मगा गाउँका ६९ बर्षिय रुपे भण्डारी संग भेट भयो । भलाकुसारी गर्दै गर्दा आजको बसाई उनकै घरमा हुने भयो । आज उनको घरमा भण्डारी लगायत बुहारी र सानो फुच्चे नाती मात्र रहेछन । जे होस बुहारीको चालचलन लक्षिणकै रहेछ । सुविस्थाका साथ बस्नखान पाईयो ।

सोको भालीपल्ट भन्नाले २०८१ सालको बैशाख १ गते नयाँ बर्षको दिन विहान हामी छ बजे नै हामी उकालो चढ्न थाल्यौं । साथै पदप्रदर्शक बनाएर उनै रुपे भण्डारीलाई साथमा लियौं । गाईड गर्ने स्थानीय पाको ब्यक्तिलाई साथमा नलिएको भए सायद हामी चार हजार ५० मिटर उचाईको चित्रिपाटनको चुचुरोलाई चुम्न सकिने अवस्था रहनेछ । किनकी शुरुमा घनघोर जंगलको बाटो असाध्यै अफ्ठेरो जता हेर्यो भिर पहरा मात्र, उकालो कति हो की ! बाटोभरी कहि कतै पनि पिउने पानी भेट्न नसकिने । बोतलमा बोकेको पानीले कति टिकोस ? अन्य खाने बस्तु भने साथमा बोकेकै थियौं । रुपे भण्डारीको बुहारीले पनि मकैका रोटी र चटनी बनाएर दिएकी थिईन । मगा गाउँको माथी बस्ती थिएन जंगल मात्र । तर यतिखेर भूकम्पको निहुँ पारेर त्यस जंगामा रहेका ठुला ठुला ठिंङेका रुखहरु, सल्लाका विभिन्न प्रजातीका ठुला ठुला रुखहरु मनपरी गरि ढालेर सखाप बनाउदै गरेको स्थिति देखियो ।
बाटो साघुँरो एकछांगे भिर यस प्रसंगलाई बारबार कति दोर्याई राखौं ? कतैकतै त यस्तो पनि दृष्य पनि देखियो केहि काठका भाटाहरु तेस्राएर माथीबाट माटो थुपारेर हिड्न मिल्ने बनाएको । यस्तोमा पनि गोतामकोटेहरुले भैसी लगायतका लालाबालाहरु पाटन लिएर लान्थेरे । कुनै अफ्ठरो गौंरो साधुरो गल्छेडोमा कुनै पशु थल्लीएर बस्यो भन्देखी त्यसलाई भीरदेखि लडाएर बाटो खुलाउने चलन थियो भने उनै रुपे भण्डारीले हामीलाई कहाली लाग्दो कहानी सुनाउनु भयो ।

थलिएको भैसी या गाई गोरुलाई नपञ्छाएको अवस्थामा त्यसको पछाडी हिड्ने अरु पचास साठी गोटा पशु चौपायहरुले निकास पाउर्दैन्थ्य रे । हो त्यसैले त मैले त्यो परिस्थितिलाई एउटा अत्यन्त कष्टकर जीवनकार्यशैली दर्साउने क्याराभान नामको चलचित्रसीत दाँज्न खोजेको हो । निकै उकाले जंगल एरिया छिचोलीसकेपछि एक ठाउँती धजा हाल्ने र त्यसदेखि माथी एउटा ठुलैमानको चाख्लो ढुंगा रहेछ त्यसलाई जुगा फाल्ने ठाउँ भनिदो रहेछ । बर्षातको समयमा अति जुगा लाग्ने भएकोले त्यसै चौखेढुंगामा बसी जुगा फाल्ने गरिन्थ्यो रे । त्यहि भएर यस ठाउँलाई जुगा फाल्ने ठाउँ भन्दा रहेछ । यहाँ देखि माथी अब जंगल एरिया समाप्त भएको देखियो । बाटो देखि अल्ली परतीरको खोल्सीमा पानी पाउदो रहेछ । हाम्रो साथीहरु सहित रुपे भण्डारी पानीको खोजीमा त्यसतर्फ लागे म भने सरासरै उकाले चढी राखे । अलीअली हिड्न लाईकको बाटो थियो । नांगो बाटो पहरामात्र गग्य्रान र ढुंगाहरु मात्रै भएको निर्जनभूमी । अलीमाथीतीरको दम्सीलो ठाउँतीर पुगेर सुस्ताए । साथीहरु पनि आउनुभयो बोतममा खोबिल्टोको पानी बोकेर । पारदर्शी पलाष्टीकका बोटलभित्रको पानीमा किरा हुन की या कसिंगर सजिलै बाहिरबाट देख्न सकिन्थ्यो तरपनि त्यहि पानी खाए, प्यास ठुलो की पानी, जिव्रो खोटी परेपछि नखाई नहुने ।

चित्रीपाटनको धुरीमा पुग्न अझै केहि उकालो चढ्नुपर्ने हुन्थो । बाटोमा कतैकतै ठुल्ठुला ढुंगाका ओढारहरु भेटिन्थ्ये । त्यसमा पनि ढुंगाकै फुगोगारो जोडेर त्यस भित्र त्यहाँ पुग्ने गोठालाहरु ओत राल्ने या रात विताउने गर्दा होलान । स्याला सोत्तर विछाएको, आलो बालेको निसाना देखिएको थियो । ठुल्ठुला ढुंगाका खाप एबम खाल्डाहरुमा परेका बस्तुभाउका सेताम्य हाडखोरहरुपनि देखिन्थे ।
दिउसोको दुईबजेतीर हामी धुरीमा पुग्यौं । त्यहाँका मानिसहरुले यसलाई पाटन भन्दारहेछन । थोरै समथर र दम्सिलो सतह रहेछ । कतैकतै सेताम्य हिउ पनि जमिराखेको अवस्था थियो । यो ठाउँलाई तेर्छाकुला भन्दारहेछन । यस ठाउँमा थान बनाएका रहेछन । अर्थात ढुंगाहरु थुपारेर त्यसमा काठमा स्याक्राहरु गाडेर राताप्याला धजा बाँधेको, मै पनि एउटो प्यालो कपडा त्यसैमा लिएर बाँधी दिए जुन कपडा अल्ली पर तीर जमिनमा त्यतिकै परिराखेको थियो । हुनसक्छ त्यसलाई त्यहाँ चल्ने चिसो हावाले उठाएर पुर्याएको होला ।

हिजोआजको सुख्खा समयले गर्दा यत्रतत्रको वातावरणलाई छपक्क टुईटोले ढाँकेर कहिकतै स्पष्ट देख्न सकिएन, हिमालहरु देख्न सकिएन, दक्षिणतर्फ दुरदराजका पहाडहरुको दृष्याअवलोन गर्न सकिएन । अर्कोतर्फ त्यहाँ छिनछिनको मौसम परिवर्तनले गर्दा तुरन्तै कतातीरबाट चिसो कुहिरो दर्गुन थालिहाल्यो र शरिरमा ससनाना बरफका भुईलाहरु टासिन थाले । कठ्यांगिदो जाडोको साना गर्दै आदी घण्टाको छोटो समयमै हामीले त्यहाँनीर फोटा खिचायौं, भिडियो गरायौं । अर्को कुरा यसको केहि दिन अघि यस ठाउँमा आएर ओली जमातले त्यहाँ एउटा कासको घण्ट राखेको रहेछन । बसा र शिवलिंगलाई सजाएका रहेछन । त्यस्तै थानमा ब्यानर लट्काएको थियो र त्यसमा चित्रालेखीको बारेमा केहि कुरा लेखिएको थियो । ओली खल्यानको कुल देवता चित्रालेखी रहेछन । त्यसपछि हामी त्यहाँ देखि फर्कियौं । राती आठ नौं बजेतीर भोक प्यास र थकानका साथ उनै उथप्रदर्शक रुपे भण्डारीकै घरमा वास बस्यौं । यसरी हाम्रो ऐतिहासिक गन्त्व्य चित्रिपाटनको यात्रा पुरा गरियो ।

मनोरम स्थल चित्रीपाटन (यात्रा संस्मरण)

कहिलेकाँही सम्झनामा आउने मान्छे

भुकम्पका कारण रोकिएको चौरजहारी महोत्सव पुनः सुरु

तेस्रो सिस्ने ट्रेल रेस आठविसकोटमा हुँदै

सुनिल महरा
रुकुम पश्चिमको आठविसकोट नगरपालिकामा राष्ट्रिय स्तरको तेस्रो सिस्ने ट्रेल रेस दौड प्रतियोगिता हुने भएको छ । स्वास्थका लागि खेल, राष्ट्रका लागि खेल भन्ने मुल नाराका साथ रास्ट्रिय स्तरको दौड खेल प्रतियोगिता माघ ४ गतेबाट शुरु हुन लागेको हो ।
पुरुष खुल्ला दौड १७ किलोमिटर आठविसकोट नगरपालिका सिमबजार देखि चिसापानि, डाँडागाउ, नौलाकोट हुँदै चौर धुर्सेनि, राडि बजार सम्म दौडनु पर्ने छ भने महिला १२ किलोमिटर दौड आठविसकोट नगरपालिका देखि सिमबजार देखि चिसापानि गएर पुःन चिसापानि देखि सिमबजार पुग्नु पर्ने छ । साथै स्थानीय ३५ बर्ष देखि माथि ५० बर्ष सम्मका लागि ३ किलोमीटर महिला पुरुष दौड प्रतियोगिता सिमबजार देखि धुर्सेनि पुगेर पुःन सिमबजार पुग्नु पर्ने आयोजक समितिले जानकारी दिएको छ ।

विभिन्न खेलकुद अन्तरगत विगत केही वर्ष देखि यता विगतका वर्षहरुमा आठविसकोट नगर पालिकामा दुई पटक ट्रेल रेस दौड प्रतियोगिता समपन्न भैसकेको छ । यसै अनुसार यस पटक सुरु हुन थालेको रास्ट्रिय स्तरको ट्रेल रेस तेस्रो रहेको सिस्ने ट्रेल रेस र सिस्ने तेक्वान्दो डोजाङ्ग आठविसकोट कमिटिका अध्यक्ष नरेश पुनले जानकारी दिए ।

विजेता खेलाडीलाई आठबिसकोट नगरपालिकाद्धारा सम्मान

एक लाख राशीको राष्ट्रिय गुरिल्ला म्याराथन आयोजना

महिला फुटबलरलाई नेयमारसरह तलब र भत्ता