पेशागत जीवन र आर्जित सम्पत्ति

आहा सञ्चार |

दामोदर पौडेल यमुनानन्द नमुना माध्यमिक विद्यालय सेरीगाउँ, रुकुम पश्चिम मसँग रहेको नेपाली नागरिकताको प्रमाण पत्रमा मेरो स्थायी ठेगाना शोभा गाउँ पञ्चायत रुकुमकोट रुकुम उल्लेख छ । समय क्रम र देशमा भएका राजनीतिक

भुकम्पका कारण रोकिएको चौरजहारी महोत्सव पुनः सुरु

आहा सञ्चार |

डिल्लीबहादुर खत्री चौरजहारी पर्यटन कृषि ब्यापारमा हाम्रो योगदान, कला र संस्कृति चौरजहारी बासिको पहिचान भन्ने मुल नाराका साथ तेस्रो चौरजहारी बृहत महोत्सव २०८० पुनः सञ्चालनमा भएको छ । कार्तिक महिनाको १७ गते

जीप दुर्घटनामा एकको मृत्यु, २१ जना घाईते

आहा सञ्चार |

रुकुम पश्चिममा जीप दुर्घनामा हुँदा एक जनाको मृत्यु भएको छ । जिल्लाको चौरजहारी नगरपालिका १३ का ४५ वर्षीय मस्तबहादुर ओलीको मृत्यु भएको हो । उक्त दुर्घटनामा घाईते भएका २१ जना मध्य ६ जनाको अवस्था गम्भिर छ ।

राजनीति

कला/साहित्य

  • भुकम्पका कारण रोकिएको चौरजहारी महोत्सव पुनः सुरु

    डिल्लीबहादुर खत्री
    चौरजहारी
    पर्यटन कृषि ब्यापारमा हाम्रो योगदान, कला र संस्कृति चौरजहारी बासिको पहिचान भन्ने मुल नाराका साथ तेस्रो चौरजहारी बृहत महोत्सव २०८० पुनः सञ्चालनमा भएको छ । कार्तिक महिनाको १७ गते जाजरकोट केन्द्रबिन्दु भएर गएको भुकम्पका कारण स्थगित भएको चौरजहारी महोत्सव ४ गतेदेखि सञ्चालनमा ल्याएको आयोजकले जनाएको छ ।

    कार्तिक १३ गतेदेखि २५ गतेसम्म सञ्चालन हुने भनेको महोत्सव भुकम्प आएपछि १८ गतेदेखि स्थगित भएको थियो । महोत्सव आयोजक अध्यक्ष एल बि कटुवालका अनुसार निरन्तरता स्वरुप मंसिर ४ गतेदेखि सञ्चालन भएको महोत्सव १३ गतेसम्म सञ्चालन हुनेछ । महोत्सवमा नायक बिराज भट्ट, गायक पशुपति शर्मा, शिव परियार, गायिका समिक्षा अधिकारी, रचना रिमाल, हास्यकलाकार पुख्रे बा लगायत स्थानीय कलाकार र इन्द्रेणी टिमको प्रस्तुति रहनेछ ।

    त्यस्तै महोत्सवको तेस्रो दिन आज कलाकार गायक सन्दिप न्यौपाने लगायत स्थानीय कलाकारको प्रस्तुति रहने छ । महोत्सवबाट आएको फाइदाले सार्वजनिक शौचालय र सार्बजनिक धारा बनाउने आयोजकले बताएको छ ।

स्वास्थ्य

  • मानसिक स्वास्थ्य शिबिर तथा चिकित्सीकिय सुपरभिजन कार्यक्रम सम्पन्न

    रुकुम पश्चिममा मानसिक स्वास्थ्य शिबिर तथा चिकित्सिकीय सुपरभिजन कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । सी.एम.बि नेपालको आर्थिक सहयोग, सानीभेरी गाउँपालिका र मानसिक स्वास्थ्य तथा परामर्श केन्द्र सी.एम.सी नेपाल संयुक्त आयोजनामा ३ दिने मानसिक स्वास्थ्य शिबिर तथा चिकित्सीकिय सुपरभिजन शनिबार सम्पन्न भएको हो ।

    कार्यक्रम असोज ४ देखि संचालन भएको सीएमसी नेपालका मनोसामाजिक परामर्शकर्ता डिलबहादुर शाहीले जानकारी दिए । उनका अनुसार जसमा अर्मा स्वास्थ्य चौकी,सानीभेरी गाउँपालिका अस्पताल र गरायला स्वास्थ्य चौकीमा संचालन भएको थियो । उक्त महिला १२१, पुरुष ३० र १५ जना बालबालिकाको मानसिक समस्या भएको व्यक्तीहरुको पहिचान र मानसिक सेवा प्रदान गरीएको थियो । शिबिरको प्राबिधिक सहयोग मानसिक रोग बिशसेज्ञ डा. अभिलासा गिरी र सी.एम.सी नेपालको मानसिक स्वास्थ्य सुपरभाईजर सुमिता मल्लले सेवा प्रदान गरेका थिए । त्यस्तै शिबिरको व्यवस्थापनमा सामुदायिक मनोसामाजिक कार्यकर्ता बाल कृष्ण बि.कले गरेका थिए ।

    शिबिरको उद्घाटन कार्यक्रममा सानीभेरी गाउँपालिका अध्यक्ष बिर्ख बहादुर बिष्ट, सानीभेरी गाउँपालिका वडा ९ वडा अध्यक्ष तथा सामाजिक विकास शाखा संयोजक शेर बहादुर खड्का र स्वास्थ्य शाखा प्रमुख बिजय कुमार ओली र स्वास्थ्यकर्मीहरुको सहभागिता भएको थियो । मानसिक स्वास्थ्य समस्या पहिचान र उपचार सेवा प्रदान गर्ने र स्वास्थ्यकर्मीहरुको चिकित्सकीय सुपरभिजन र थप उपचारमा सहयोग गर्ने तालिमको उदेश्य रहेको रहेको छ ।

आहा विचार

आहा कुराकानी

खेलकुद

  • विजेता खेलाडीलाई आठबिसकोट नगरपालिकाद्धारा सम्मान

    शंकर देवकोटा
    आठविसकोट
    रुकुम पश्चिमको आठविसकोट नगरपालिकाले विजेता खेलाडिलाई सम्मान गरेको छ । आज एक कार्यक्रमका विच जिल्ला स्तरीय राष्ट्रपति रनिङ शिल्डमा विजयी खेलाडिहरुलाई सम्मान गरिएको हो । नगर प्रमुख रवि केसी, उप प्रमुख धनकुमारी शाही र प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत मणिराज शाह लगायतको उपस्थितिमा शिल्ड विजेता खेलाडिलाई सम्मान गरिएको हो ।

    रुकुम पश्चिमको चौरजहारी नगरपालिकामा भएको १३ औ जिल्ला स्तरीय राष्ट्रपति रनिङ शिल्ड मा आठबिसकोटले १४ गोल्ड मेडल सहित शिल्ड हात पारेको थियो । जसअनुसार नगर पालिकाले पालिकाले खेलाडि, खेलकुद बिकास समिति र टिम कोच लगायत सरोकारवाला ब्यक्ति तथा निकायहरुलाइ बधाइ तथा सम्मान ब्यक्त गरेको हो । रास्ट्रपति रनिङ शिल्डमा आठविसकोट नगरपालिकाले १४ स्वर्ण ,११ रजत, २ कास्य पदक प्राप्त गरि शिल्ड हात पारेको थियो । सम्मान कार्यक्रम अघि बधाई र्याली सहित बजार परिक्रमा समेत गरिएको थियो । यसैविच आजै आठबिसकोट नगरपालिकाको खेलकुद समिति र खेलाडीहरुले नगरपालिकालाइ शिल्ड हस्तान्तरण समेत गरेका छन ।

आर्थिक

  • तोरी खेती, उपयुक्त हावापानी र महत्व

    नारायण ओली

    परिचयः
    तोरी एक प्रकारको दुई दलीय तेलहन बाली हो । नेपालको पहाडी तथा समथर भूभागमा यसको खेती गरिन्छ । यो नेपालको मूख्य तेलहन बाली हो । यसको बोट सानो हुँदा सागको रूपमा तरकारी बनाउन प्रयोग गरिन्छ । भूमेको सन्दर्भमा बेसी देखि लेख सम्म खेती गरिन्छ । यसको खेती लेखमा असोज महिना र बेसीमा मंसिर सम्म गर्न सकिन्छ । तेल औद्योगिक कच्चा पर्दा हो । यसको पिना मल तथा पशु आहारामा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

    महत्व ः
    खाद्य पदार्थको रुपमा प्रयोग गरिन्छ । मल तथा पशुको आहाराको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । औद्योगिक कच्चा पदार्थको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसले माटोमा नाइट्रोजन फिक्सेशन गर्ने भएको हुनाले माटाको उर्वरता वृद्धि हुन्छ ।

    हावापानी ः
    रायो तथा तोरि खास गरेर समशितोष्ण हावापानी देखि शितोष्ण हावापानीमा हिउँदको समयमा हुने बाली हो । चिसो हावापानीमा हुने तुषारो सहन नसक्ने खालको हुन्छ । तोरि लगाएको २५–३० दिनमा फूल फूल्न थाल्छ र ५० दिन सम्म फूलिरहन्छ ।

    माटोः
    तोरी खेती धेरै किसिमको माटोमा हुन्छ । हलुका बलौटे, दोमट र चिम्टाइलो माटोमा खेती गर्न सकिन्छ । प्रसस्त प्रांगारिक तत्व भएको पानी नजम्ने माटोमा हुन्छ । साधारणतया माटोको पि एच ६ देखि ७.५ हुनुपर्छ । हामीले वर्षे आलु रोपेको जमिन तथा अन्य जमिनमा पनि रोप्ने चलन छ ।

    जातः
    भूमे गाउँपालिकाको सन्दर्भमा धेरै जसो स्थानिय जातको तोर र शर्सु खेति गर्ने चलन छ । धेरै रोग किराको प्रकोप नहुने उत्पादन राम्रो हुने गर्छ । उन्नत खेति प्रविधिमा भने पुया बोल्ड, कृष्णा, बिकास, प्रगती लुम्ले, मोरङ तोरीको प्रयोग गरिन्छ ।

    जमिनको तयारी तथा लगाउने तरिकाः
    तोरी खेतीका लागि जमिन तयारी गर्दा २–३ पटक खनजोत गरी, डल्ला फुटाई माटो खुकुलो बनाउनु पर्छ ।
    झारपातला राम्रोसँग फालि दाते पाता चलाई राम्रोसँग तयारी गर्नुपर्छ ।
    तोरी खेती खास गरेर कार्तिक महिना भरी गर्न सकिने भएता पनि कार्तिकको दोस्रो हप्तामा खेति गर्दा उत्पादन धेरै हुन्छ ।
    तर हाम्रो भूमेको सन्दर्भ तथा हावापानीमा असोज महिना देखि मंसिर महिना सम्म खेति गरिन्छ ।
    ३–४ से मी गहिरो बनाई बीउ रोप्नुपर्छ । प्रति हेक्टरमा ८–१० के जी का दरले बीउको आवश्यकता पर्छ । हाम्रो क्षेत्रमा आलु–तोरी– गहुको बाली चक्र अपनाउन सकिन्छ। तोरीलाई अन्य हिउँदे बालीसंग मिश्रित खेती पनि गर्न सकिन्छ ।
    यसलाई रोपेको २०–२५ दिनमा फूल फूल्ने बेला सिचाइ गर्न सकिन्छ र त्यसपछि ४०–५० दिनको बीचमा पनि सिचाइ गर्दा उत्पादन राम्रो हुन्छ । यो बालीमा NPK६०ः४०ः२० का दरले प्रयोग गर्नुपर्छ । हाम्रो जस्तो प्राङ्गारिक जिल्लामा प्रसस्त मात्रामा जैविक मल, गोठे मल, कम्पोष्ट मल वा गडेउँले मल आदि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

    झारपात तथा रोग किराहरुः
    यस बालीमा बिशेश गरी अरोवेन्की नामक परजीवी झार आउने भएको हुनाले गोडमेल गरेर खाडलमा ठगाडिदिनुपर्छ । अन्य कुनै झारपात आएमा हसिभयार पूर्वक उखेलेर फाल्नुपर्छ ।
    तोरी बालीमा विभिन्न किसिमका रोगो तथा किराहरुले सताउने गर्दछ । जस्तैः थोप्ले डढुवा, सेतो रोग, डाउनी बिल्डिउ, धुले ढुसी, आदि रोग ले सताउने गर्छन । यस रोगको लागि उपयुक्त व्यवस्थापन गर्नुपर्छ । तोरी बालीलाई विभिन्न किराहरुले पनि सताउने गर्छ । जस्तैः तोरीको करौते झिंगा, लाही किरा, पुतली आदिले सताउने गर्दछन । यस्ता रोग तथा किराहरुको प्रकोप देखा परेको खण्डमा प्राविधिकको सल्लाह अनुसार उपयुक्त औषधी तथा पेष्टीसाइटको प्रयोग गर्नुपर्छ ।

    बाली भित्र्याउने
    तोरी वाली तेलहन बाली भएको हुनाले ७५% पाकिसकेपछी होसियारपूर्पक काटेर सुकाउनुपर्छ । २/३ घाम सुकाएर तरीप चुट्नुपर्छ । केडामा ९% भन्दा कम चिस्यान भएपछि भण्डार गर्नुपर्छ । तोरी बलाको उत्पादन प्रतिहेक्टर ०.८ देखि १.५ मेट्रिक टन हुन्छ । लेखक ओली नायव पशु सेवा प्राविधिक हुन ।

     

भिडियो / मनोरञ्जन