नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा प्रचण्ड (पुष्पकमल दाहाल) र जनार्दन शर्माको सम्बन्धलाई तोड्न धेरैले प्रयास गरे । कतिपयले चाकडी, चाप्लुसी र व्यक्तिगत स्वार्थका आधारमा यी दुईबीच दरार पैदा गर्ने षड्यन्त्र पनि गरे । तर यस्ता षड्यन्त्रकारीहरूलाई माओवादी आन्दोलनभित्र सधैं “लालगद्दार” का रूपमा मात्रै चिनिन्छ, जसको राजनीति अन्ततः बिलिन हुँदै जानेछ भन्ने कुरा इतिहासले पुष्टि गरिसकेको छ ।
२०४२ बाट सुरु भएको आत्मीय यात्रा २०४२ सालको विद्यार्थी आन्दोलन, भूमिगत राजनीति र वैचारिक बहसकै बीच प्रचण्ड र जनार्दनबीच सम्बन्धको पहिलो जग बस्यो । त्यतिबेला नै प्रचण्डको नेतृत्व क्षमतामा जनार्दनको विश्वास र जनार्दनको साहसिक भूमिकामा प्रचण्डको भरोसाले सम्बन्धलाई अटुट आत्मीयतामा परिणत गरिसकेको थियो।जनयुद्धमा बलियो बनेको सहकार्य २०५२ सालमा जनयुद्ध सुरु भएपछि प्रचण्डले राष्ट्रिय स्तरको कमान्ड सम्हाले भने जनार्दनले संगठन, मोर्चा र आन्दोलनमा आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गरे । युद्धका कठिन घडीमा दुवैले जीवन–मरण सँगै बाँडेर यात्रालाई अघि बढाए। यो सम्बन्ध कुनै अवसरवादी सौदाबाजीबाट होइन, रक्त–पसिनाले बनाइएको सच्चा सहयात्रा थियो।
शान्ति प्रक्रियादेखि सत्ता यात्रासम्म पनि प्रचण्ड र जनार्दनबीचको आत्मीयता कहिल्यै कमजोर भएन । प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुँदा जनार्दन निरन्तर सरकारका संवेदनशील मन्त्रालयहरूमा रहे। ऊर्जा, गृह, शान्ति तथा पुनर्निर्माण, र अर्थ मन्त्रालयसम्मको जिम्मेवारी सम्हाल्दा जनार्दनले प्रचण्डसँगको सहकार्यलाई निरन्तरता दिए ।
दरार पैदा गर्नेहरूको राजनीति
यसबीचमा पार्टीभित्र र बाहिर कतिपयले “चाकडी–चाप्लुसी” गर्दै, कहिले व्यक्तिगत स्वार्थ देखाउँदै, कहिले आरोप–प्रत्यारोप खेल्दै प्रचण्ड र जनार्दनबीच दरार ल्याउन खोजे। तर यस्तो प्रयास प्रचण्ड–जनार्दन सम्बन्धलाई कमजोर बनाउन सफल भएन। बरु, उनीहरूको असफलता र स्वार्थी राजनीति आज इतिहासमा बिलिन हुँदै गएको छ ।
माओवादी आन्दोलनलाई आफ्नै अस्तित्वसँग जोडेर बुझ्ने प्रचण्ड–जनार्दनका लागि यस्ता लालगद्दारहरूको भूमिका सधैं घृणाको पात्र मात्रै बनेको छ । आत्मसन्तुष्टि लिने स्वार्थीहरूको राजनीति अस्थायी हुन्छ, तर सिद्धान्त र सङ्घर्षमा बनेको सम्बन्ध शाश्वत रहन्छ भन्ने प्रमाण आजको नेपाली राजनीति हो ।
आत्मालोचना र आत्मीयताको परम्परा
प्रचण्ड र जनार्दनबीचको सम्बन्ध चाकडी वा व्यक्तिगत स्वार्थले होइन, आत्मालोचना र आत्मीयताले मजबुत बनेको हो । प्रचण्डका लागि जनार्दन “आलोचना गर्ने, सत्य बोल्ने र सधैं सहयात्री बन्ने” साथी हुन् भने जनार्दनका लागि प्रचण्ड “प्रेरणा दिने, मार्गदर्शन गर्ने र सपना देखाउने” व्यक्ति हुन्।
मेरो निचोड के हो भने अहिले जे जति चाकडिवादीहरुले तिक्तता राखेपनि प्रचण्ड र जनार्दन शर्माको सम्बन्धलाई तोड्नेहरू, दरार ल्याउन खोज्नेहरू, चाकडी–चाप्लुसी गर्नेहरू आज पार्टीभित्र वा बाहिर कतै पनि दीर्घकालीन रूपमा टिका रहेका छैनन् । उनीहरूलाई इतिहासले “लालगद्दार” को परिचय दिन्छ र उनीहरूको राजनीति अन्तत बिलिन हुन्छ । तर २०४२ यता सुरु भएको प्रचण्ड–जनार्दन सहयात्रा भने आज पनि अटुट छ, जसले माओवादी आन्दोलनलाई निरन्तरता दिने मात्र होइन, नेपाली जनताको आशा र भविष्यलाई पनि सम्हालिरहेको छ ।
इतिहासले भन्छ उनिहरु केवल प्रदर्शनकर्ता मात्रै रहिरहने छन ! प्रचण्ड—जनयुद्धको नेतृत्वकर्ता, दशकौँको संघर्ष र बलिदानको प्रतीक। तर आज, उनले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा जनताको विश्वास कायम राख्न असफल देखिन्छन्। उनको वरिपरि रमाउनेहरूले, जसले कहिले क्रान्तिको झण्डा बोकेका थिए, आज पार्टीभित्र चुरिफुरी र नाटक देखाउन मात्र तल्लीन छन्।
इतिहासले सिकाउँछ—क्रान्ति केवल शब्द र प्रदर्शनमा होइन, जनताको जीवनमा देखिने परिवर्तन हुनुपर्छ। तर प्रचण्डको वरिपरि रहेका धेरै प्रदर्शनकर्ताहरूले, आफ्नो सांसारिक स्वार्थ र व्यक्तिगत लाभमा रमाई, परिवर्तनको मार्ग छाडेका छन्। परिणामस्वरूप, चुनावी आधार कमजोर भएको छ, तर उनीहरू त्यो सत्य स्वीकार गर्न हिचकिचाउँछन्।
यस्ता प्रदर्शनकर्ताहरूले जति जरो खन्ने प्रयास गरे पनि, उनीहरूको अस्तित्व अन्ततः बिलिन हुने निश्चित छ। इतिहासले देखाइसक्यो—साँचो क्रान्ति र स्थायी प्रभाव केवल जनार्दन जस्ता सच्चा संघर्षकर्ता मार्फत मात्र बाँच्छ। जनार्दनले आफ्नो जीवन, बलिदान र सत्यतामा आधारित क्रान्ति प्रस्तुत गरे, जसले आजसम्म जनताको मनमा विश्वास कायम राखेको छ।
यो अवस्था भावनात्मक रूपमा दुखद छ। किनभने, जनताको आशा, शहीदहरूको बलिदान, र संघर्षको मूल्य—नेताका नाटक र प्रदर्शनकर्ताको चुरिफुरीबीच हराउँदै गएको छ। पार्टीभित्र देखाइएको “क्रान्तिकारीता” बाहिरी दृष्टिमा चम्किलो देखिए पनि, वास्तविकतामा त्यो स्थायी परिवर्तन र विश्वास निर्माण गर्न असफल छ।
साँचो क्रान्ति केवल भाषण र नाटक होइन; नेता र उनका वरिपरि रहेका सबैले आफैं परिवर्तन हुँदै जनताको जीवनसँग जोडिनु पर्छ। नत्र, प्रदर्शनकर्ता मात्र रहिरहन्छन्, र इतिहासले उनीहरूको नाम भूल्नेछ, बिलिन हुने रूपमा। तर जनार्दन जस्ता सच्चा संघर्षकर्ताको योगदान भने सधैं स्मरणीय र अटल रहन्छ।
लेखक शर्मा अखिल क्रान्तिकारी दाङ जिल्ला इन्चार्ज हुन ।
