भीम बुढाथोकी

शिक्षा एउटा राष्ट्रको मेरुदण्ड हो। शिक्षाको गुणस्तरले मात्र देशको भविष्यको आधार बलियो बनाउँछ। नेपालमा लामो समयदेखि शिक्षण क्षेत्र सुधारको बहस भइरहेको छ। यसै सन्दर्भमा, सरकारले विद्यालय शिक्षा विधेयकलाई हिउँदे अधिवेशनमार्फत पारित गर्ने योजना अघि सारेको छ। विधेयकले शैक्षिक गुणस्तर सुधार गर्ने र शिक्षण पेशालाई थप व्यवस्थित बनाउने उद्देश्य राखेको छ। तर, यससँगै सरकारले शिक्षकहरूको खाईपाई आएको पेन्सन (संचय कोष) व्यवस्थालाई परिवर्तन गर्ने अध्यादेश ल्याउनु, शिक्षण पेशा र शिक्षा प्रणालीमै गम्भीर असर पार्ने खतराका रूपमा देखा परेको छ।

शिक्षक र शिक्षा: आपसमा गहिरो सम्बन्ध

शिक्षक भनेका शिक्षा प्रणालीका आधारस्तम्भ हुन्। उनीहरूको आत्मबल र आर्थिक सुरक्षाले मात्र शिक्षाको गुणस्तरमा सुधार आउन सक्छ। हालसम्म शिक्षकहरूले संचय कोष (पेन्सन) प्रणालीमार्फत आफ्नो भविष्य सुरक्षित गरेको महसुस गर्दै आएका थिए। तर, नयाँ अध्यादेशले यो व्यवस्थालाई बदल्न खोज्दा शिक्षकहरूको मनोबलमा ठूलो असर पर्ने खतरा छ।

शिक्षण पेशाको आकर्षणमा ह्रास:

शिक्षण पेशालाई सेवा र समर्पणका रूपमा हेरिन्छ। तर, पेन्सनजस्तो दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षाको ग्यारेन्टी समाप्त भएमा:

• नयाँ पुस्ता शिक्षण पेशाप्रति आकर्षित नहुनेछ।

• शिक्षण पेशा अन्य पेसाहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्ने हुन सक्छ।

• शिक्षकको पेशागत गरिमा र उत्साहमा गिरावट आउने सम्भावना छ।

शिक्षकको मनोबलमा असर:

शिक्षकको प्रमुख योगदान भनेकै समाज निर्माण र विद्यार्थीको उज्ज्वल भविष्य तयार गर्नु हो। तर, जब उनीहरू आफ्नो भविष्यप्रति अनिश्चित महसुस गर्छन्, उनीहरूको काम गर्ने क्षमता र मनोबलमा गिरावट आउनेछ।

शिक्षा विधेयकको आवश्यकता र यसले ल्याउने सुधारहरू

विद्यालय शिक्षा विधेयकले:

1. शैक्षिक संस्थाहरूलाई व्यवस्थित बनाउने।

2. शिक्षाको पहुँच र गुणस्तर सुधार गर्ने।

3. शिक्षामा निजीकरण र सरकारी संस्थाको सन्तुलन कायम गर्ने प्रयास गर्नेछ।

तर, यस विधेयकलाई सही ढंगले कार्यान्वयन गर्न शिक्षकहरूको भूमिका अनिवार्य छ। शिक्षकहरूको भावनालाई बेवास्ता गरेर कुनै पनि सुधार सफल हुन सक्दैन।

पेन्सन व्यवस्थाको निरन्तरताको महत्त्व;

१. आर्थिक सुरक्षा:

पेन्सन शिक्षकहरूको दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षाको आधार हो। यो समाप्त गर्दा उनीहरू भविष्यप्रति असुरक्षित महसुस गर्छन्।

२. शिक्षण पेशाको गरिमा:

शिक्षकहरूले आफ्नो जीवनको महत्त्वपूर्ण समय शिक्षणमा लगाउँछन्। पेन्सन प्रणालीले यो योगदानलाई कदर गर्ने माध्यमका रूपमा काम गर्दछ।

३. स्थिरता र मनोबल:

शिक्षण पेशा अन्य पेसाहरूभन्दा फरक छ। यहाँको उद्देश्य केवल व्यक्तिगत आय नभई समाज निर्माण हो। त्यसैले, दीर्घकालीन सुरक्षाले मात्र शिक्षकहरूलाई स्थिरता र उच्च मनोबलका साथ काम गर्न प्रेरित गर्छ।

नयाँ अध्यादेशले ल्याउने सम्भावित असर

सरकारले प्रस्ताव गरेको अध्यादेशले:

• शिक्षण पेशामा आकर्षण घटाउने।

• शिक्षकहरूको असन्तुष्टि बढाउने।

• नयाँ पुस्तालाई शिक्षण पेशा रोज्नबाट विमुख गर्ने।

• दीर्घकालीन रूपमा शिक्षाको गुणस्तर खस्काउने खतरा ल्याउनेछ।

 

निष्कर्ष

विद्यालय शिक्षा विधेयक शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्ने ऐतिहासिक अवसर हो। तर, विधेयकलाई शिक्षकहरूको भविष्यप्रति संवेदनशील नबनाई लागू गरिएमा यसले शिक्षा प्रणालीमै नकारात्मक असर पुर्‍याउनेछ।

शिक्षकहरूको आर्थिक सुरक्षामा आँच आउने कुनै पनि निर्णयले न त शिक्षण पेशा बलियो बनाउन सक्छ, न त शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्न।

सरकारले शिक्षाको सुधारलाई शिक्षकहरूको सम्मान र सुरक्षासँग जोडेर मात्र प्रभावकारी बनाउनु पर्दछ ।

फेसबुक प्रतिक्रियाहरु
Siddhartha Auto