पुजनीय बुवा,
कुसे औसीको पूर्व सन्ध्यामा म तपाईंलाई पत्र लेख्न बसिरहँदा मनमा अनेकौं भावनाहरू उम्लिरहेका छन् । जीवनको यस मोडमा तपाईंको सम्झनाले मलाई हरपल घेरेको छ । तपाईंको सम्झना, तपाईँको शिक्षाले भरिपूर्ण जीवन, र तपाईँले देखाउनुभएको मार्ग अहिले पनि मेरो लागि दीपक बनेर बलेको छ । “कर्म गर्नु नै धर्म हो” भन्ने कुरामा तपाईंको गहिरो विश्वास थियो, र तपाईंले सधैं भन्नुहुन्थ्यो, “जसले गर्यो उसैले भर्यो।”
तपाईंले भन्नु भएको यी शब्दहरूले मेरो जीवनमा गहिरो प्रभाव पारेको छ । आज म तपाईंको शिक्षा, तपाईँको आदर्श, र तपाईँको सम्झनामा डुबेर यी पंक्तिहरू लेखिरहेको छु । “सर्प मरोस तर लौरो नटुटोस” भन्ने उखान तपाईंको जीवनमा स्पष्ट रूपमा लागू भएको थियो । तपाईंले सधैं शान्ति र समझदारीको बाटो रोज्नुभयो, जहाँ सबैलाई मिलाएर अगाडि बढ्न सकियोस् । “जहाँ जाला त्यहाँ पाला” भनेझैं, तपाईँले जुन ठाउँमा पनि समाजको भलोको लागि काम गर्नुभयो, त्यहाँ तपाईंको सम्मान र आदर सम्मानको अशल ब्यक्तित्व बन्न सफल हुनुभयो ।
तपाईंको जीवन केवल व्यक्तिगत सुखदुःखमा सीमित रहेन । तपाईंले सधैं समाजको भलोको लागि सोच्नुभयो । “आफ्नो घरको आगोले मात्रै पाक्दैन” भन्ने कुरा तपाईंले बारम्बार दोहो¥याउनुहुन्थ्यो । तपाईंको यो भनाइले मलाई सधैं सहयोग, सद्भाव, र सहानुभूतिलाई प्राथमिकता दिन सिकायो । तपाईंले कसैको भलो नगरी कहिल्यै चित्त बुझाउनु भएन । तपाईंले भन्नुभएको “आफ्नो मुख मिठो त अर्काको मन किन खोटो” भन्ने उखानले मलाई सधैं अरूको खुशीलाई आफ्नो भन्दा अगाडि राख्न प्रेरित ग¥यो ।
तपाईंले जीवनभर गरेको सामाजिक कार्यको चर्चा गर्दा “हात्तीको मुखमा जिरा” जस्तै लाग्छ । तपाईंले गरेका महान् कामहरूलाई म शब्दमा उतार्न सक्दिनँ, तर म आज प्रयास गर्न चाहन्छु । “आफ्नो छाप्रो कोठी भए पनि सुई भेटिन्छ” भनेझैं, तपाईंले सधैं आफ्नो क्षमता अनुसार समाजको सेवा गर्नुभयो । तपाईंको अधिवक्ताको भूमिकामा, तपाईंले धेरैलाई न्याय दिलाउनुभयो, र त्यो पनि बिना कुनै व्यक्तिगत स्वार्थ ।
“जसको काम उसैको नाम” भनेझैं, तपाईंको योगदानले समाजमा तपाईंको नाम अमर बनायो। तपाईंको प्रयासले धेरै घरहरूमा शान्ति ल्यायो, र ती घरहरूको आशीर्वाद सधैं तपाईंको साथ रह्यो । “हाम्रो घरको कुवा खारेज, अरुको घरको पोखरी राम्रो” भन्ने कहावतलाई चुनौती दिँदै, तपाईंले आफ्नो समुदायको उन्नति र प्रगतिको लागि निरन्तर प्रयास गर्नुभयो। तपाईंको समाजसेवाले म र हाम्रो परिवारलाई मात्र होइन, सम्पूर्ण गाउँलाई गर्व गर्न लायक बनायो ।
शिक्षाको ज्योति छर्ने तपाईंको प्रयास पनि “अज्ञानता अन्धकार हो, ज्ञान प्रकाश हो” भन्ने उखानसँग मेल खान्छ । तपाईंले शिक्षाको माध्यमबाट समाजमा परिवर्तन ल्याउनुभएको हो । “पहिले घिउ खायो, पछि गोबर सुँघ्यो” भनेझैं, तपाईंले शिक्षा बिना समाज अन्धकारमा डुब्न सक्छ भन्ने कुरा राम्ररी बुझ्नुभएको थियो । त्यसैले तपाईंले शिक्षाको महत्त्वलाई समाजमा फैलाउन कुनै कसर बाँकी राख्नुभएन ।
तपाईंले सधैं इमान्दारिता र निष्ठाको मार्ग अपनाउनुपर्छ भन्ने कुरा मलाई सिकाउनुभयो । “खायो मुखै पुछेन” भन्ने उखान तपाईँको जीवनमा कहिल्यै लागू भएन । तपाईंले कहिल्यै आफ्नो कामलाई लुकाउनुभएन, र तपाईंको सफलता सधैं तपाईंको इमान्दारिताको प्रतिफल थियो। “पानी पिएको गाग्री फुट्नुपर्छ” भनेझैं, तपाईंले सधैं आफ्नो कर्मको परिणाम स्वीकार गर्नुभयो, चाहे त्यो सजिलो होस् या कठिन ।
आज समाजले तपाईंको अनुपस्थितिमा एक असल अभिभावक गुमाएको महसुस गरिरहेको छ । “सुखमा साथी धेरै, दुःखमा त तिमी एक्लै” भन्ने उखान झैँ, अहिले तपाईंको अनुपस्थितिमा समाजलाई तपाईंको महत्त्व झनै महसुस भएको छ । समाजको हरेक दुखमा तपाईंको मार्गदर्शन र सहयोगको आवश्यकता छ, जुन अब हामीलाई प्राप्त छैन । तर तपाईंले हामीलाई देखाउनुभएको मार्गदर्शनले हामीलाई सधैं अगाडि बढ्न प्रेरित गरिरहनेछ ।
तपाईंको शिक्षाले हामीलाई “गुरु बिना ज्ञान हुन्न” भन्ने सत्यको महत्त्व बुझायो । तपाईंको शिक्षा केवल किताबी ज्ञानमा मात्र सीमित थिएन, बरु जीवनको हरेक पाटोलाई समेट्ने थियो। “आफ्नो पिडा कसैले देख्दैन, अर्काको पिडामा सबै हाँस्छन्” भनेझैं, तपाईंले सधैं अरूको दुःखलाई बुझ्न र सहानुभूति गर्न सिकाउनुभयो । तपाईंले मलाई सधैं इमान्दार र सहानुभूति देखाउन प्रेरित गर्नुभयो ।
“जहाँ इच्छा, त्यहाँ उपाय” भन्ने उखान जस्तै, तपाईँले समाजको भलोको लागि हरेक कठिनाइलाई पार गरेर अगाडि बढ्नुभयो । तपाईंको समाज सेवामा देखिएको दृढता र साहसको कारणले आज तपाईंलाई समाजले एक प्रेरणाको स्रोतको रूपमा स्मरण गरिरहेको छ। तपाईंको योगदानको कारणले हाम्रो समाजले एउटा असल उदाहरण पाएको छ, जसले सधैं निष्ठा र इमान्दारिताको महत्व बुझ्न सिकायो ।
तपाईंको यो योगदान, तपाईँको माया, र तपाईँको मार्गदर्शनको सम्झनामा म यो चिट्ठी लेखिरहेको छु । तपाईंले सिकाउनु भएको मूल्य र आदर्शहरू मेरो जीवनको आधार बनेका छन्। “मन छ भने फल्छ, मन छैन भने पत्तै लिन्छ” भनेझैं, म तपाईँको शिक्षालाई मनदेखि अपनाउन र जीवनमा सफल बनाउन सधैं प्रयासरत छु ।
बुवा, तपाईंको यो योगदानलाई म कहिल्यै भुल्न सक्दिनँ । तपाईँको अनुपस्थितिमा पनि तपाईंको सम्झनाले मलाई सधैं सही मार्गमा अगाडि बढ्न प्रेरित गरिरहनेछ । तपाईंको शिक्षा, तपाईँको मार्गदर्शन, र तपाईँको माया मेरो जीवनमा सधैं प्रकाशको दीपक बनेर रहनेछ ।
२०५६ सालको निर्वाचनमा तपाईंले वडाध्यक्षको उम्मेद्वारी दिनुभएको क्षण समाजको लागि ठूलो महत्वको थियो। तपाईंको राजनीतिक पृष्ठभूमि नेकपा एमालेमा आधारित थियो, जसले समाजमा परिवर्तन र प्रगतिको संकल्पलाई झल्काउँथ्यो । तपाईंको उम्मेद्वारीले समाजमा आशा र उत्साहको एक नयाँ किरण ल्यायो, जहाँ जनताले तपाईंमा एक सच्चा नेतृत्व र मार्गदर्शक देखेका थिए। तर यो बाटो सहज थिएन ।
त्यस समय सशस्त्र द्वन्द्वले देशलाई अन्धकारमय भविष्यतिर धकेलिरहेको थियो। माओवादी विद्रोहले गाउँ, नगर, र समाजलाई त्रासदीपूर्ण बनाइरहेको थियो। यस्तै पृष्ठभूमिमा, तपाईंले सत्य र न्यायको पक्षमा उम्मेद्वारी दिने साहस देखाउनुभयो। तर, यो निर्णयले तपाईंलाई अनेकौं पीडाहरूको सामना गरायो । चुनावको मैदानमा तपाईंले केवल राजनीतिक प्रतिस्पर्धा मात्र नभएर जीवन र मृत्युको खेलमा पनि सहभागी हुनुप¥यो ।
सशस्त्र द्वन्द्वको कहालीलाग्दो पृष्ठभूमिमा तपाईंले आफ्नो परिवार, समाज, र आफैंलाई जोगाउन संघर्ष गर्नुभयो। तपाइले वकालत गरेर बचाएका मान्छेनै तपाइको दुश्मन सावित हुदा केही समय भारतमा बिताउनु भयो । तपाईंले आफ्नो आदर्श र निष्ठाको लागि जीवनको हरेक जोखिम सामना गर्नुभयो । राजनीतिक दबाब, धम्की, र त्रासको सामना गर्दा पनि तपाईंले आफ्नो सिद्धान्त र समाजप्रतिको जिम्मेवारीबाट कहिल्यै पछि हट्नुभएन ।
तपाईंले भोग्नुपरेको पीडा केवल व्यक्तिगत थिएन; यो सिंगो समाजको प्रतिनिधित्व थियो । तपाईंले आफ्नो सपनाको समाज निर्माणका लागि जोखिम मोल्नुभएको थियो । तपाईंको संघर्ष, साहस, र आत्मबलले समाजमा एक अमिट छाप छोडेको छ । तपाईंको यो बलिदान र दृढताले समाजलाई न्याय, सत्य, र निष्ठाको मार्गमा चल्न प्रेरित गरेको छ ।
आज तपाईंको त्याग र संघर्षले समाजलाई मार्गदर्शन गरिरहेछ, र तपाईंको स्मृति सदैव प्रेरणाको स्रोतको रूपमा जिवित रहनेछ । तपाईंको निधनपछि शोकलाई शक्तिमा बदल्न आएका अपरिचित व्यक्तिहरूसँगको भेटघाटले मेरो मनमा एक प्रकारको अनौठो अनुभूति गरायो । ती मानिसहरूको अनुहार र आवाज मेरो लागि नयाँ थिए, तर जब उनीहरूले तपाईंको जीवनको योगदानको प्रशंसा गर्न थाले, म ती शब्दहरूमा डुब्न बाध्य भएँ । प्रत्येक प्रशंसाले तपाईंको समाजप्रतिको समर्पण र निःस्वार्थ सेवाको उजागर ग¥यो, जसले गर्दा मेरो मन एकाएक भावनाले भरियो। ती शब्दहरू सुन्दा, मेरो आँसु रोक्न सकिनँ, र म तपाईंप्रति झन कृतज्ञ भए ।
तपाईंको जीवनमा मैले देखेको इमान्दारिता, निष्ठा, र समाजप्रतिको अटल समर्पणको गाथा ती अपरिचित व्यक्तिहरूले पुनः स्मरण गराइदिए । म उनीहरूको शब्दहरूको गहिराइमा हराएँ, र ती प्रत्येक प्रशंसा मेरा लागि तपाईँको स्मृतिको जीवित प्रमाण बने। तपाईँले गरेका महान् कार्यहरूको महिमा बुझ्दा, म अझै भावविभोर भएँ। तपाईंको मृत्युले समाजलाई गहिरो शून्यता दिएको छ, तर तपाईंको योगदानले हाम्रो हृदयमा अमर स्थान बनाएको छ । ती आँसु तपाईँप्रतिको सम्मानका प्रतीक थिए, र तपाईँको विरासतले सधैंभरि मेरो जीवनमा मार्गदर्शन गरिरहनेछ ।
तपाईंको आत्माको शान्तिको लागि म सधैं प्रार्थना गर्छु । तपाईँको स्मृति मसँग सधैं जीवित रहिरहनेछ । कुसे औंसीको यो पावन अवसरमा, म तपाईँलाई सम्मान गर्दै तपाईँको योगदानलाई कदर गर्न चाहन्छु । “पानीमाथि लेखिएको अक्षर जस्तो” कहिल्यै नबन्ने तपाईँको स्मृति सधैं हाम्रो हृदयमा अमर रहोस् ।
तपाईको जेठो छोरा,
टिकाराम बिष्ट
